Ο μεγαλύτερος χημικός του 20 ού αιώνα πολέμησε με το ίδιο σθένος εναντίον των πυρηνικών δοκιμών και υπέρ της «πανάκειας» της βιταμίνης C.
Το 1962, το Νομπέλ Ειρήνης απονεμόταν σε έναν αμερικανό επιστήμονα ο οποίος, μερικά χρόνια πριν, είχε τιμηθεί και πάλι με ένα Βραβείο Νομπέλ για την επιστημονική συμβολή του. Το γεγονός ήταν μοναδικό, όμως οι συμπατριώτες του δεν ένιωθαν υπερήφανοι. «Παράξενη προσβολή από τη Νορβηγία»έγραψε στο πρωτοσέλιδό του το περιοδικό «Life». Για τη βεβαρημένη ακόμη από τη νοοτροπία του μακαρθισμού Αμερική, η αντιπυρηνική δράση του Λάινους Πόλινγκ ήταν ύποπτη και οπωσδήποτε ακραία. Ο λόγος όμως για τον οποίο ο κορυφαίος χημικός του 20ού αιώνα φιλοξενείται σε αυτή τη σελίδα δεν είναι αυτός.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Πόλινγκ, εξαιτίας του αγώνα του εναντίον των πυρηνικών όπλων, αντιμετωπιζόταν στην πατρίδα του με καχυποψία, σαν ένα λαμπρό αλλά ανατρεπτικό πνεύμα που είχε πάρει λάθος δρόμο θέτοντας τη φήμη και τις γνώσεις του στην υπηρεσία των συμφερόντων της Σοβιετικής Ενωσης. Η Υποεπιτροπή Εσωτερικής Ασφαλείας της Γερουσίας τον είχε χαρακτηρίσει «το υπ΄ αριθμόν ένα επιστημονικό όνομα σε κάθε μεγάλη δραστηριότητα της κομμουνιστικής ειρηνιστικής επίθεσης σε αυτή τη χώρα». Αυτό παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ κομμουνιστής, ενώ οΣτάλιν τον απεχθανόταν όσο οΜακΚάρθικαι δεν επέτρεπε τη διδασκαλία των επιστημονικών συγγραμμάτων του.
Ο ίδιος έχει αφηγηθεί ότι, όταν έκανε τις μελέτες για τις επιβλαβείς συνέπειες των επίγειων πυρηνικών δοκιμών- που τελικά οδήγησαν και στην κατάργησή τους- ένας πράκτορας του FΒΙ τον επισκέφθηκε στο γραφείο του.«Ποιος σας είπε πόσο πλουτώνιο έχει μέσα η ατομική βόμβα;» τον ρώτησε. Αυτός απάντησε: «Κανείς,απλώς το υπολόγισα». Παρά το γεγονός ότι οΟπενχάιμερτου είχε ζητήσει να συμμετάσχει στο Σχέδιο Μανχάταν, ο Πόλινγκ είχε αρνηθεί γιατί ήταν αντίθετος στον πόλεμο. Η ειρηνιστική δράση του άρχισε αμέσως μετά τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και, αν και βρήκε συμμάχους ανάμεσα στους επιστήμονες συναδέλφους του, του δημιούργησε πολλούς εχθρούς και προβλήματα. Το 1952, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του αφαίρεσε το διαβατήριο αλλά αναγκάστηκε να το εκδώσει ξανά μετά τον σάλο που δημιουργήθηκε όταν πήρε το Νομπέλ Χημείας, το 1954. Και αν ορισμένοι στους επιστημονικούς κύκλους τον θεωρούσαν αφελή ή επικίνδυνο ενώ το CalΤech έκανε τα πάντα για να τον διώξει από την καθηγητική έδρα του, κανείς δεν τολμούσε να αμφισβητήσει την επιστημονική του αξία. Παρά τη ρετσινιά του «ακτιβιστή» και τον εξοστρακισμό του από το Πανεπιστήμιο, εξακολουθούσε να είναι ο πρωτεργάτης της κβαντικής χημείας, ο άνθρωπος που διατύπωσε τη Θεωρία του Χημικού Δεσμού, εισήγαγε τους πέντε κανόνες της δομής των κρυστάλλων που φέρουν το όνομά του, ανακάλυψε την ηλεκτροαρνητικότητα των στοιχείων και τον υβριδισμό των ατόμων, έκανε σημαντικές μελέτες για τη δομή του DΝΑ και των πρωτεϊνών και έθεσε τα θεμέλια της βιοχημείας, της μοριακής βιολογίας και πολλών ανακαλύψεων της ιατρικής, Το πλήγμα για το επιστημονικό κύρος του Πόλινγκ θα ερχόταν λίγα χρόνια αργότερα. Το 1968 δημοσίευσε στο περιοδικό «Science» μια μελέτη με την οποία εισήγαγε τον όρο της «ορθομοριακής ιατρικής», υποστηρίζοντας ότι«οι ουσίες που βρίσκονται φυσιολογικά μέσα στο σώμα μας»είναι υποχρεωτικά καλές για τον οργανισμό και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλες δόσεις για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Η αγαπημένη «ουσία» του νομπελίστα ήταν η βιταμίνη C και αυτή η μελέτη, σε συνδυασμό με άλλες που ακολούθησαν, έθεσε τα θεμέλια για τη «βιτανομανία» που θα ξεκινούσε τη δεκαετία του 1970, προκαλώντας έντονες διαμάχες του Πόλινγκ με τον ιατρικό κόσμο και αμφισβητήσεις που διαρκούν ως σήμερα.
Κάποιοι λένε ότι η «αρρώστια του Νομπέλ» πλήττει τα μεγάλα πνεύματα που τιμώνται με το περίοπτο βραβείο κάνοντάς τους- ίσως από αλαζονεία ή απροθυμία να παραδεχθούν ότι όλες οι ιδέες τους δεν μπορεί να είναι εξίσου λαμπρές- να προωθούν παράλογες θεωρίες. Στην περίπτωση του Πόλινγκ, ο οποίος εξακολουθεί να είναι σήμερα ο μοναδικός άνθρωπος που έχει τιμηθεί ατομικά με δύο Βραβεία Νομπέλ, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η «πηγή» για την τόση εμμονή του στο δίκαιο της θεωρίας τους ήταν διπλή- αν και κάποιοι δεν την αποδίδουν στη «νόσο» του βραβείου αλλά απλώς στον παθιασμένο χαρακτήρα του.
Θεωρώντας τη βιταμίνη C πανάκεια, και κυρίως θαυματουργό φάρμακο εναντίον του καρκίνου, άρχισε να καταναλώνει 3 γραμμάρια ημερησίως (η συνιστώμενη από τους επίσημους φορείς δόση κυμαίνεται από 45 ως 95 μιλιγκράμ) διαδίδοντας την πρακτική των «μεγαδόσεων» των βιταμινών ως θεραπεία για όλες τις ασθένειες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 η σύζυγός του Εϊβα διαγνώστηκε με καρκίνο του στομάχου. Ο Πόλινγκ αρνήθηκε κάθε ιατρική βοήθεια και διακήρυξε ότι θα τη θεράπευε ο ίδιος με μεγάλες δόσεις βιατμίνης C. Η Εϊβα τελικώς πέθανε τον Δεκέμβριο του 1981. Ορισμένοι γιατροί υποστήριξαν ότι η συγκέντρωση τεράστιων ποσοτήτων βιταμίνης C στο στομάχι της ίσως πυροδότησε την έντονη παραγωγή αντιδραστικών ελεύθερων ριζών επιταχύνοντας τον θάνατό της. Οπως και άλλα θέματα που αφορούν την «ορθομοριακή» ιατρική του Πόλινγκ, το ζήτημα παραμένει ανεπιβεβαίωτο.
Παρά τη διαμάχη του με τους ιατρικούς κύκλους οι θεωρίες του Πόλινγκ βρήκαν πολλούς οπαδούς και προωθούνται ακόμη σήμερα με το ίδιο σθένος από τους εκπροσώπους της εναλλακτικής ιατρικής. Ορισμένες μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να δικαιώνουν τις θεωρίες του δείχνοντας αποτελέσματα της ενδοφλέβιας χορήγησης βιταμίνης C κατά του καρκίνου, ενώ άλλες υποστηρίζουν το ακριβώς αντίθετο, διαπιστώνοντας ότι η υποτιθέμενη πανάκεια όχι μόνο δεν επιβραδύνει αλλά τουναντίον επιταχύνει την εξέλιξή της νόσου. Ο ίδιος ο Πόλινγκ πάντως, παρά τις μεγαδόσεις που κατανάλωσε επί αρκετές δεκαετίες, πέθανε από καρκίνο του προστάτη τον Αύγουστο του 1994, σε ηλικία 93 ετών.
Ωσότου η σχέση της βιταμίνης C με τον καρκίνο διευκρινιστεί πλήρως, ίσως είναι καλύτερο να κρατήσουμε το υπόλοιπο επιστημονικό του έργο και να τον θυμόμαστε σαν τον άνθρωπο που, επισημαίνοντας τους κινδύνους και κινητοποιώντας ονόματα όπως αυτά του Αλμπερτ Αϊνστάιν, του Μπέρτραντ Ράσελ και του Αλμπερτ Σβάιτσερ, έβαλε τα θεμέλια για την υπογραφή της Συνθήκης Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών που υπέγραψαν οΤζ. Φ.Κένεντι και οΝικίτα Χρουστσόφτην ίδια ημέρα που αυτός έπαιρνε το Νομπέλ Ειρήνης στο Οσλο.
